Հրամայական Եղանակ
284. Հրաման արտահայտող նախադասությունները գտի՛ր և դրանց բայերն ընդգծի՛ր:
Կշրջես աշխարհից աշխարհ ու տուն կգաս:
Շրջի՛ր աշխարհից աշխարհ ու տուն արի՛:
Արծվի ճուտ ես պահում, որ մեծանա, արծիվ դառնա:
Արծվի ճուտ պահի՛ր, որ մեծանա, արծիվ դառնա:
Չես քնի, մինչև տատդ հեքիաթ չպատմի:
Մի՛ քնիր, մինչև տատդ հեքիաթ չպատմի:
285. Տրված բայերի հրամայական ձևերը կազմի՛ր:
Օրինակ՝
գրել – գրի՛ր – գրեցե՛ք, աղալ- աղա՛- աղացե՛ք:
Ա. Սիրել-սիրեի՛ր-սիրեցե՛ք, կանչել-կանչի՛ր-կանչեցե՛ք, նկարել-նկարի՛ր-ներե՛ք, լսիր-լսե՛ք, նստել-նստի՛ր-նստե՛ք, կանգնել-կանգնի՛ր-կանգնե՛ք, զանգել-զանգի՛ր-զանգե՛ք, կապել-կապի՛ր-կապե՛ք, փրկել-փրկի՛ր-փրկե՛ք, կապկպել-կապկպի՛ր-կապկաե՛ք, կոտրատել-կոտրատի՛ր-կոտրատե՛ք, կապոտել-կապոտի՛ր-կապոտե՛ք:
Բ. Խաղալ-խաղի՛ր-խաղե՛ք, սողալ-սողի՛ր-սողե՛ք, գարդալ-գարի՛ր-գարդե՛ք, գնալ-գնաի՛ր-գնաե՛ք, մնալ-մնաի՛ր-մնաե՛ք, գոռալ-գոռաի՛ր-գոռաե՛ք:
286. Տրված բայերը հրամայական դարձրո՛ւ և Բ շարքի բայերի հրամայական ձևերով կազմի՛ր նախադասություններ:
Ա. Հեռանալ-հեռանցե’ք, գոհանալ-գոհացե’ք, վախենալ-վախեցե’ք, կամենալ-կամեցե’ք, հասնել-հասե’ք, թռչել-թռչե’ք, մեռնել-մեռնե’ք, կորչել-կորչե’ք, փախչել-փախչե’ք:
Բ. Ուտել-կերե՛ք, գալ-եկեք, տալ-տվե’ք, լինել-եղեքե’ք, տեսնել-տեսե’ք, ելնել-ելե՛ք:
287. Հրամայի՛ր և արգելի՛ր (տե՛ս օրինակը): Կետադրությանն ուշադրություն դարձրո՛ւ:
Օրինակ՝
հավաքել – հավաքեցե՛ք կամ հավաքե՛ք – մի՛ հավաքեք:
Մաքրել – մաքրեցե՛ք – մի՛ մաքրեք:
Գնալ – գնացե՛ք – մի՛ գնաք կամ մի՛ գնացեք:
Հեռանալ – հեռացե՛ք – մի՛ հեռանաք կամ մի՛ հեռացեք:
Վճարել-վճարե՛ք- մի վաճարե՛ք,
Հաշվել-հաշվե՛ք-մի՛հաշվեք։
Հանել-հանեցե՛ք-մի հանեք։
Գումարել-գումարե՛ք-մի գումարեք։
Գողանալ-գողաե՛ք-մի՛ գողացնա՛ք կամ մի գողաեք։
Բարձրանալ-բարձրաե՛ք-մի՛ բարձրանա՛ք կամ մի՛ բարձրաեք։
Խաղալ-խաղաե՛ք-մի՛խաղա՛ք կամ մի՛ խաղաեք։
Խոսել-խոսեե՛ք-մի՛ խոսեք,
Փորել-փորե՛ք-մի փորեք,
Գիտենալ-գիտե՛ք-մի՛գիտենաք կամ մի՛ գիտեք,
Մոտենալ-մոտե՛ք-մի՛ մոտենաք կամ մի՛ մոտե՛ք:
- Դպրոցում և տանը գործածվող հրամաններ (հրամայական նախադասություններ) գրի՛ր: Կետադրությանն ուշադրություն դարձրո՛ւ:
Ժխտական խոնարհում
Մի՛ աղմկեք, մի՛ խաղա, չարություն մի՛ արա:
- Նախադասությունները ժխտական դարձրո՛ւ: Ինչի՞ միջոցով արեցիր:
Օրինակ՝
Նա երեկոյան բակում էր: -Նա երեկոյան բակում չէր:
Ձկների բնակարանը ծովն է- Ձկների բնակարանը ծովը չէ:
Հատուկ նշված տեղով անցավ փողոցը — Հատուկ նշված տեղով չանցավ փողոցը:
Առանց ջրի կյանք կա -Առանց ջրի կյանք չկա :
Ճահճուտներում փարթամ խոտ ու հսկա ծառեր կան-Ճահճուտներում փարթամ խոտ ու հսկա ծառեր չկան:
Առակագիր Կռիլովը երկար ժամանակ աշխատեց Պետերբուրգի հանրային գրադարանում — Առակագիր Կռիլովը երկար ժամանակ չաշխատեց Պետերբուրգի հանրային գրադարանում:
- Նախադասություaնները ժխտական դարձրո՛ւ: Ի՞նչ փոփոխություններ կատարեցիր:
Օրինակ՝
Մարդը թափահարում է դրոշակը: — Մարդը չի թափահարում դրոշակը:
Խաչմերուկում շարժումը կառավարում է լուսակիրը — Խաչմերուկում շարժումը չի կառավարում լուսակիրը:
Այդ լճի ջրերը սառչում են — Այդ լճի ջրերը չենսառչում
Նա իր երգը հորինել է ժողովրդի համար — Նա իր երգը չի հորինել ժողովրդի համար:
Շունչը պահած մարդը կարողանում է ջրի տակ մի րոպեից ավելի դիմանալ — Շունչը պահած մարդը չի կարողանում ջրի տակ մի րոպեից ավելի դիմանալ :
Նա հետաքրքրվում էր ամեն ինչով- Նա չէր հետաքրքրվում ամեն ինչով:
Նրա հարցերի թիվը հիմա մեծացել է- Նրա հարցերի թիվը հիմա չի մեծացել:
Երկու գրքերն իրարից տարբերվում են-Երկու գրքերն իրարից չեն տարբերվում :
Բայը ցույց է տալիս գործողություն: Բայի ուղիղ ձևերն ունեն —ել կամ —ալ վերջավորություն (խոսել, խաղալ): Բայն ունի երեք դեմք՝ (I, II, III), և երկու թիվ՝ (եզակի, հոգնակի), որոնք արտահայտվում են բայական համապատասխան վերջավորություններով կամ օժանդակ բայի ձևերով (եմ, ես, է, ենք, եք, են, էի, էիր, էր, էինք, էիք, էին):
Բայը կարող է ցույց տալ ներկայում կատարվող, անցյալում կատարված կամ դեռ չկատարված, կատարվելիք գործողություն: Ըստ դրա էլ բայն ունի երեք ժամանակ՝ ներկա (գրում եմ), անցյալ (գրել եմ, գրեցի, գրում էի) և ապառնի (գրելու եմ, գրեմ, կգրեմ, պիտի գրեմ):